«Βάλε λίγο νερό στο κρασί σου», συνηθίζουν να λένε οι Έλληνες κάθε φορά που σε μια δύσκολη κατάσταση κάποιος πρέπει να υποχωρήσει και να συμβιβαστεί ή να ξεχάσει κάποια παρεξήγηση που οδήγησε σε καυγά με κάποιον άλλο άνθρωπο. Η λαϊκή αυτή ρήση έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα, όμως οι αρχαίοι Έλληνες όταν νέρωναν το κρασί τους δεν το έκαναν ούτε για λόγους συμβιβασμού, ούτε υποχώρησης.

Στην πραγματικότητα οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι δεν έβαζαν νερό στο κρασί τους, αλλά κρασί στο νερό τους. Και τις περισσότερες φορές ο λόγος ήταν για να αποφύγουν τις δυσάρεστες οσμές του, συχνά, στάσιμου νερού που έπιναν. Έτσι, το αναμείγνυαν με κρασί και, άλλωτε, με θαλασσινό νερό, μπαχαρικά ή και λεμόνι.

Για τους Έλληνες το να πιει κανείς «άκρατο οίνο», δηλαδή μη αραιωμένο κρασί, ήταν ένδειξη βαρβαρότητας. Όσοι έπιναν άκρατο οίνο, γίνονταν επιθετικοί, ξεδιάντροποι και αγενείς. Για αυτό θεωρούσαν πως μόνο ο Διόνυσος μπορούσε να πιει ανέρωτο κρασί χωρίς να διατρέχει κίνδυνο, ενώ οι κοινοί θνητοί έπρεπε να το αραιώνουν, αλλιώς υπήρχε κίνδυνος να χάσουν τα λογικά τους. Γι’ αυτό για τους αρχαίους Έλληνες υπήρχε ο οίνος (το ανέρωτο) και το κρασί (το νερωμένο). Σήμερα, επικρατεί η λέξη κρασί, κι ας μην νερώνουμε τον οίνο μας.

Το νερό που χρησιμοποιούσαν για το αραίωμα του κρασιού φρόντιζαν να προέρχεται από «σκιαράν παγάν» (πηγή), από «κρήνην αέναον και απόρρυτον» ή από «ψυχρόν φρέαρ». Έτσι μαζί με την ανάμειξή κρασιού με νερού, οι αρχαίοι πετύχαιναν συγχρόνως και την ψύξη του.

Η σωστή αναλογία της μίξης ακολουθούσε τη δραστικότητα του κάθε κρασιού. Το πιο δραστικό, που επιδεχόταν και τη μεγαλύτερη ανάμειξη, ήταν της Ισμάρου. Με τρία ποτήρια από αυτό ο Οδυσσέας μέθυσε και κατόπιν τύφλωσε τον Κύκλωπα Πολύφημο. Στη σχέση μίξης λαμβανόταν υπόψη η ποιότητα του κρασιού. Τα δυνατά κρασιά, δηλαδή, αραιώνονταν με περισσότερο νερό. Η αναλογία του κράματος ήταν τρία μέρη νερού σε ένα μέρος κρασιού αλλά και 2+1 ή 3+2 ή 1+1. Ο Ησίοδος, συμβουλεύοντας τον αδελφό του Πέρση σε θερινή περίοδο, του προτείνει τρία μέρη νερού σε ένα μέρος κρασιού.

Το σημερινό νόημα της έκφρασης «έβαλε νερό στο κρασί του» προήλθε από το πλεονέκτημα του νερωμένου κρασιού, για να δηλώσει πως κάποιος έδειξε συμβιβαστική διάθεση, κάνοντας υποχωρήσεις πάνω σε συγκεκριμένο θέμα, πράγμα που δε θα ήταν εφικτό αν βρισκόταν υπό την επήρεια του άκρατου οίνου.