Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα και η Κύπρος αποτελούν περιοχές με πανάρχαια παράδοση στην οινοπαραγωγή. Η προηγμένη για τα δεδομένα της εποχής τεχνογνωσία για την καλλιέργεια της αμπέλου και για τον τρύγο εντυπωσιάζει μέχρι και σήμερα. Η κατανάλωση του κρασιού ήταν ευρέως διαδεδομένη στην αρχαιότητα.
Ωστόσο, οι πρόγονοί μας, θέλοντας να παραμένουν περισσότερο νηφάλιοι από εμάς, έπιναν τον οίνο κεκραμένο, δηλαδή αναμεμιγμένο με νερό και όχι άκρατο όπως συνηθίζουμε σήμερα, ώστε να αποφεύγουν τις παρενέργειες που επιφέρει η υπέρμετρη κατανάλωση κρασιού. Έτσι, οι άνδρες λάμβαναν μέρος σε πολύωρα συμπόσια χωρίς να ανησυχούν μήπως μεθύσουν και παρεκτραπούν.
Τι συνέβαινε με τις γυναίκες;
Συνιστά κοινό τόπο το ότι η θέση της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα ήταν υποβαθμισμένη σε σχέση με του άνδρα. Ιδίως στην κλασική Αθήνα οι γυναίκες δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα, δεν συμμετείχαν σε κοινωνικές εκδηλώσεις και προορίζονταν μόνο να ασχολούνται με τα οικιακά και τη γαλούχηση των παιδιών τους.
Ομοιοτρόπως, δεν παρευρίσκονταν σε συμπόσια, όπου ο συγχρωτισμός με άλλους άνδρες και η οινοποσία ήταν δεδομένη. Μοναδικές εξαιρέσεις στοιχειοθετούσαν οι παλλακίδες, οι θεραπαινίδες και οι παντός είδους διασκεδάστριες, η ανηθικότητα των οποίων θεωρούνταν παραπάνω από βέβαιη. Απώτερος στόχος της ανδροκρατούμενης κοινωνίας ήταν να διαφυλάξει την αγνότητα των γυναικών, οι οποίες δεν κρίνονταν ικανές να το πράξουν μόνες τους, πολλώ δε μάλλον αν έπιναν και κρασί.
Κι όμως οι γυναίκες έπιναν κρασί
Παρόλ’ αυτά, με βάση τα ιστορικά δεδομένα έρχονται στην επιφάνεια ποικίλες περιπτώσεις κατά τις οποίες οι γυναίκες είχαν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε κοινωνικές εκδηλώσεις που συμπεριλάμβαναν κατανάλωση κρασιού.
Επίσημα δείπνα
Οι περισσότερο προνομιούχες, όσες ήταν ευγενούς καταγωγής, όχι μόνο παρευρίσκονταν σε επίσημα δείπνα, αλλά τα διοργάνωναν κιόλας. Ο σκοπός τους δεν διέφερε από τον αντίστοιχο των ανδρών. Και εκείνες επεδίωκαν εδραίωση του κοινωνικού στάτους και της εξουσίας της οικογένειάς τους.
Φιλικές συναθροίσεις
Δεν ήταν απίθανο ότι και οι γυναίκες συγκεντρώνονταν σε κάποιο φιλικό τους σπίτι, για να δειπνήσουν, να πιουν κρασί και να υφάνουν στον αργαλειό, ασυνόδευτες· χωρίς ανδρική παρουσία. Κάτι τέτοιο ίσως συνηθιζόταν περισσότερο στη Σπάρτη, όπου το γυναικείο φύλο έχαιρε μεγαλύτερης εκτίμησης απ’ ό,τι στην Αθήνα. Εξάλλου, οι άρρενες Σπαρτιάτες απουσίαζαν από την οικία τους και γευμάτιζαν στα λεγόμενα «συσσίτια», κοινά δημόσια γεύματα μόνο για άνδρες.
Θρησκευτικές τελετές
Άλλες περιστάσεις, όπου μία γυναίκα μπορούσε να πιει κρασί ήταν οι θρησκευτικές εορτές, όπως τα διονυσιακά τελετουργικά. Οι γυναίκες, λοιπόν, ενώ απέδιδαν τιμές στον θεό του κρασιού, ελεύθερα κατανάλωναν οίνο. Σε μία από τις γιορτές που γνωρίζουμε, τα Αλώα, αφιερωμένη στη θεά Δήμητρα, τον Ποσειδώνα και τον Διόνυσο, μετά από τις καθιερωμένες θυσίες στους θεούς, ακολουθούσε δείπνο που περιλάμβανε θαλασσινά και αγροτικά προϊόντα, όπως το κρασί.
Γάμοι
Ευκαιρία για οινοποσία παρουσιαζόταν και στα γαμήλια τραπέζια, όπου επιτρεπόταν φυσικά η παρουσία των γυναικών, πάντα με τη συνοδεία των συζύγων τους.
Οι γυναίκες και το κρασί μπορεί να μην είχαν και τη στενότερη σχέση στην αρχαιότητα. Εντούτοις, όπως είδαμε, δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που είχαν τη δυνατότητα να πιουν κρασί και να διασκεδάσουν. Αν τυχόν, μάλιστα, παρασύρονταν και έπιναν λίγο παραπάνω, σατιρίζονταν από τους άνδρες ως «οινηρά αγγεία». Στη σύγχρονη εποχή, πάντως, αναπλήρωσαν όλο το χαμένο έδαφος, αφού σύμφωνα με μελέτες, 53 στις 100 γυναίκες πίνουν κρασί σε καθημερινή βάση. Η γυναίκα, επομένως, δίνει ηχηρό «παρών» στη σχέση της με το κρασί, σχέση που την περιμένει ακόμα μεγαλύτερο μέλλον.
