Ιστορικά, το κρασί αποτελεί κοινό στοιχείο αμέτρητων πολιτισμών, θρησκειών και εθνών. Η παγκόσμια οινική βιομηχανία έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα, και παρόλο που μάλλον πιστεύετε ότι οι γυναίκες δεν διαδραμάτισαν κάποιο ιδιαίτερο ρόλο στη διαμόρφωσή της, έχετε λάθος.

Κατ’ ακρίβεια, και σύμφωνα με την επιστήμη, οι γυναίκες έχουν πλεονέκτημα έναντι των αντρών στη δημιουργία καλού κρασιού: έχουν, κατά μέσο όρο, πιο ανεπτυγμένες τις αισθήσεις της όσφρησης και γεύσης. Κατά τους δύο περασμένους αιώνες, οι γυναίκες διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της οινικής παραγωγής και ιστορίας. Ας γνωρίσουμε μαζί μερικές από τις πλέον σημαίνουσες!

Μία από τις σημαντικότερες γυναίκες οινοποιούς ήταν η Χήρα Κλικότ (1777-1866), της οποίας το όνομα ακόμα δεσπόζει στην ετικέτα μίας εκ των δημοφιλέστερων σαμπανιών του κόσμου. Λέγεται πως όταν το κρασί της έφτασε στη Ρωσία, ο Τσάρος Αλέξανδρος ανακοίνωσε ότι, απ’ εκεί και πέρα, θα ήταν το μόνο είδος που θα έπινε. Η Μπαρμπ-Νικόλ Κλικότ Πονσερντίν, η πρώτη γυναίκα επιχειρηματίας της Γαλλίας, χήρεψε το 1805 στα 27 της χρόνια. Ανέλαβε το οινοποιείο του άντρα της και το μετέτρεψε σε μια προσοδοφόρα επιχείρηση. Επειδή δεν της άρεσε το ιζηματογενές κατακάθι που θόλωνε της γεύση της σαμπάνιας, επινόησε έναν τρόπο για να απαλλάσσεται από την ανεπιθύμητη ουσία μετά τη δεύτερη ζύμωση που λάμβανε χώρα στο μπουκάλι: γυρίζοντας αργά τις φιάλες, καθώς παλαιώνονταν (στρέφοντας το μπουκάλι κατά ένα τέταρτο μια φορά για 4-6 εβδομάδες), μπορούσε να διώξει την ανεπιθύμητη νεκρή μαγιά από τον λαιμό του μπουκαλιού, χωρίς αυτή να αναμειχθεί με το κρασί, και έπειτα να την αφαιρέσει εύκολα κατά την απομάκρυνση. Σήμερα, αυτή η διαδικασία είναι ακόμα γνωστή ως «κοσκίνισμα» ή «διαχωρισμός», και οινοποιεία ανά τον κόσμο εξακολουθούν να την χρησιμοποιούν, επιβεβαιώνοντας τα λόγια της Χήρας Κλικότ: «Ο κόσμος βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και πρέπει να εφεύρουμε τα πράγματα του αύριο. Πρέπει να προχωρήσεις πριν τον άλλο, να είσαι αποφασισμένος και ακριβής και να αφήσεις τη νοημοσύνη σου να κατευθύνει τη ζωή σου. Πράξε με θράσος.»

Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, στην ηλικία των 38 ετών, η Λουίζ Πομμερύ (1819-1890) ανέλαβε το πηδάλιο του οινοποιείου του συζύγου της, μετά τον θάνατό του. Της πιστώνεται η προσοδοφόρα στροφή που έκανε το οινοποιείο από το ερυθρό κρασί στο αφρώδες λευκό κρασί. Η Πομμερύ δημιούργησε τη «Champagne Brut» για τη βασίλισσα Βικτώρια, ένα είδος που όταν κυκλοφόρησε παρέσυρε όλη την αγγλική αγορά. Αν και δεν ήταν οινοπαραγωγός, η βασίλισσα Βικτώρια, άσκησε μεγάλη επιρροή στο παγκόσμιο εμπόριο κρασιού. Τη δεκαετία του 1860 έβαλε τον διευθυντή ταξιδιών της να γράψει στη διάσημη Λουίζ Πομμερύ, ζητώντας την αποστολή 100 φιαλών στη βρετανική πρεσβεία στο Παρίσι. Η διάσημη σαμπάνια της Πομμερύ σερβιρόταν καθημερινά στο τραπέζι της βασίλισσας. Μπορούμε επίσης να την ευχαριστήσουμε για τη δημιουργία του οινικού τουρισμού, αφού ανήγειρε ένα θέρετρο για να φιλοξενεί επισκέπτες που ταξίδευαν στην περιοχή Champagne της Γαλλίας.

 

Η Ελισάβετ «Λίλυ» Μπόλινγκερ (1899-1977), η οποία επίσης χήρεψε στην ηλικία των 42 ετών, έγινε επικεφαλής του House Bollinger και μια από τις σημαντικότερες κυρίες της σαμπάνιας. Ηγήθηκε γενναία – και επιτυχώς – του οινοποιείου, εν μέσω της γερμανικής κατοχής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και από τη δεκαετία του ‘70, η Bollinger έγινε η επίσημη σαμπάνια των ταινιών James Bond. Μπορείτε να παρατηρήσετε τις φυσαλίδες της σε ταινίες με τους Ρότζερ Μουρ, Πιρς Μπρόσναν και Ντάνιελ Κρεγκ. Ασπαζόμαστε την πιο διάσημη από τις δηλώσεις της: «Πίνω σαμπάνια όταν είμαι χαρούμενη και όταν είμαι λυπημένη. Μερικές φορές πίνω όταν είμαι μόνη. Όταν έχω παρέα το θεωρώ υποχρέωσή μου. Πίνω αν δεν είμαι πεινασμένη και πίνω όταν είμαι. Διαφορετικά, ποτέ δεν την αγγίζω – εκτός και αν διψώ.» Στην υγειά σου, Λίλυ!

Η πορτογαλίδα Ντόνα Αντωνία Αδελαίδα Φερρέιρα (1811-1896), γνωστή ως η Φερρεϊρίνια, πίστευε ότι η πατρίδα είχε τη δυνατότητα να παραγάγει εξαιρετικά κρασιά, παρά τη δημοτικότητα που απολάμβανε τότε το ισπανικό εισαγόμενο κρασί. Ταξίδεψε στην Αγγλία για να μάθει τις πιο σύγχρονες τεχνικές που χρησιμοποιούνταν για την καταπολέμηση της φυλλοξέρας, μιας ψείρας που κατέστρεφε τους αμπελώνες σε όλη την Ευρώπη, καθώς και για να αποκτήσει νέες δεξιότητες για την παραγωγή ποιοτικού κρασιού. Επέστρεψε πίσω στην κοιλάδα του Ντούρνο στην Πορτογαλία με τα πιο σύγχρονα εφόδια και άλλαξε την τροχιά του κρασιού Port στη σύγχρονη εποχή. Γιορτάζεται σε όλη την πορτογαλική οινική αγορά για την πίστη και το πάθος που επέδειξε αγωνιζόμενη να αλλάξει και να βελτιώσει την ιστορία του κρασιού.

Η θρυλική επιχειρηματίας, και από τις πρώτες γυναίκες οινοποιούς στις Ηνωμένες Πολιτείες, Ιζαμπέλ Σιμί (1886-1981) ξεκίνησε το 1904, σε ηλικία μόλις 18 ετών. Βρέθηκε ξαφνικά υπεύθυνη για την οικογενειακή επιχείρηση στη Σόνομα της Καλιφόρνια, όταν ο πατέρας και ο θείος της πέθαναν από μια επιδημία γρίπης. Καθοδήγησε την οικογένειά της, σώζοντας τους αμπελώνες τους στον Μεγάλο Σεισμό του 1906, και κατάφερε να διατηρήσει το οινοποιείο της κατά τη διάρκεια της ποτοαπαγόρευσης, λόγω της οποίας έκλεισε σχεδόν κάθε οινοποιείο στη χώρα. Το οικογενειακό οινοποιείο εξακολουθεί να υπάρχει σήμερα.

Μια άλλη Αμερικανίδα, η Χάνα Βάινμπεργκ, ήταν η πρώτη γυναίκα οινοπαραγωγός στη διάσημη κοιλάδα της Νάπα. Ηγήθηκε τουοινοποιείου του συζύγου της, Τζων όταν αυτός σκοτώθηκε τον Μάρτιο του 1882. Το 1889 διέσχισε τον Ατλαντικό για να εμφανιστεί στην Παγκόσμια Έκθεση στο Παρίσι ως η μόνη γυναίκα από την Καλιφόρνια που κέρδισε ασημένιο μετάλλιο στους διαγωνισμούς κρασιού. Το οινοποιείο της δεν ήταν τόσο τυχερό όσο της Σιμί, αφού εξαναγκάστηκε σε κλείσιμο κατά την ποτοαπαγόρευση του 1920. Θα περνούσαν σχεδόν 50 χρόνια μέχρι η επόμενη γυναίκα από την Καλιφόρνια να ανεβεί στην οινική σκηνή.

 

Η Μαντάμ Λαλού Μπιζ-Λερόυ (1932-σήμερα), γνωστή ως η Μεγάλη Κυρία της Βουργουνδίας, υπήρξε κάποτε συνεργάτιδα και σύμβουλος στο σήμερα διάσημο Domaine de la Romanée Conti, απ’ όπου έφυγε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 για να επικεντρωθεί στους αμπελώνες της οικογένειάς της. Σε μια εποχή που το μεγαλύτερο μέρος της Βουργουνδίας εξακολουθούσε να χρησιμοποιεί φυτοφάρμακα, ζιζανιοκτόνα και λιπάσματα, πίστευε στην πρακτική της βιοδυναμικής καλλιέργειας, διατηρώντας τις αμπελουργικές της πρακτικές ακόμη και σε καταστροφικά χρόνια, όπως ο τρύγος του 1993. Οι συνεργάτες της την έλεγαν τρελή. Ευτυχώς που επένδυσε στα άροτρά της, επειδή ο τρύγος του 1993 την έβαλε στον παγκόσμιο οινικό χάρτη και τα κρασιά του Domaine Leroy είναι σήμερα μερικά από τα πιο πολυπόθητα και σπάνια στον κόσμο.

Οι περισσότεροι ιστορικοί συμφωνούν ότι το κρασί ανακαλύφθηκε πιθανότατα από γυναίκα. Ωστόσο, οι αρχαίες ιστορίες των θηλυκών θεών του κρασιού – οι περισσότερες από τις οποίες υπήρχαν για αιώνες πριν από τον Βάκχο και τον Διόνυσο – είναι σχετικά άγνωστες. Ανεξάρτητα από τη γενέτειρα του κρασιού, είναι κοινή πεποίθηση ότι, επειδή οι γυναίκες εμπλέκονταν στη συγκομιδή σταφυλιών, ήταν πιθανότατα μια γυναίκα που άθελά της εφηύρε το κρασί. Είναι, επίσης, αρκετά λογικό οι πρώτοι θεοί του κρασιού να ήταν γυναίκες, καθώς οι παλαιότερες των θεοτήτων ήταν γυναικείες θεότητες της γης και της γονιμότητας. Η αρχαιότερη θεά του κρασιού εμφανίστηκε στη σουμεριακή αυτοκρατορία, το σύγχρονο Ιράκ, αλλά και στο αρχαίο ινδουιστικό χειρόγραφο Rig Veda. Το όνομά της ήταν Γκεστίν, που σημαίνει κρασί, αμπέλι, σταφύλι, και λατρευόταν ήδη από το 3000 π.Χ. Αργότερα, το 1500 π.Χ., στην ίδια γεωγραφική περιοχή, εμφανίστηκε η θεά του κρασιού Πάγκετ. Αναφορές σε πήλινους δίσκους την φέρουν να δουλεύει στον αμπελώνα, βοηθώντας στην παραγωγή του κρασιού. Σύμφωνα με ιερογλυφικά της Αιγύπτου το 1300 π.Χ., η θεά Ρένεν-ουτέτ ευλογούσε το κρασί, έχοντας συνήθως ένα μικρό ιερό κοντά στο πιεστήριο του κρασιού, ενώ η φιγούρα της δέσποζε στο στόμιο, απ’ όπου ο χυμός των σταφυλιών έτρεχε στη δεξαμενή υποδοχής. Μερικές φορές συνδεόταν με την Έρνουτετ, την αιγυπτιακή θεά της αφθονίας, καθώς μαζί ευλογούσαν τη συγκομιδή των σταφυλιών. Στα 400 με 300 π.Χ., όταν το κρασί έγινε πιο δημοφιλές στη Σουμερία, μια νέα θεά του κρασιού, η Σιντούρι, η Δημιουργός του Κρασιού, εμφανίστηκε, καλωσορίζοντας ήρωες σ’ έναν κήπο με το δέντρο της ζωής που φέρει ρουμπινιά και κόκκινα σταφύλια.

Η σχέση μεταξύ γυναικών και κρασιού έχει στιβαρές ρίζες στην αρχαιότητα και συνεχίζει να αναπτύσσεται σταδιακά, γεννώντας συνεχώς καινούριους καρπούς, φέρνοντας νέα φρούτα, καλύτερες συγκομιδές και απολαυστικά κρασιά.